بررسی رابطه بین نیازهای بنیادی روانشناختی، حس انسجام و انعطاف پذیری روانشناختی با سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان در مدارس هوشمند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاد اسلامی واحداهواز، اهواز، ایران.

3 استادیارگروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

4 کارشناسی روانشناسی، دانشگاه اهواز، ایران.

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین نیازهای بنیادین روان‌شناختی، حس انسجام، انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و سرزندگی تحصیلی در میان دانش‌آموزان مدارس هوشمند بود. این مطالعه با استفاده از روش توصیفی-همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع دوم متوسطه در شهر رشت بود. نمونه پژوهش متشکل از 340 دانش‌آموز بود که به‌روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه‌های استاندارد سرزندگی تحصیلی، نیازهای بنیادین روان‌شناختی، حس انسجام و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی بود که پس از تأیید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفتند. داده‌ها از طریق آزمون‌های همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که سرزندگی تحصیلی با نیازهای بنیادین روان‌شناختی (r = 0/53)، حس انسجام (r = 0/51) و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی (r = 0/29) همبستگی مثبت و معناداری دارد. این نتایج حاکی از آن است که هرچه دانش‌آموزان از نیازهای بنیادین روان‌شناختی (مانند خودمختاری، شایستگی و ارتباط) برخوردار باشند، حس انسجام قوی‌تری داشته‌باشند و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی بیشتری نشان دهند، سرزندگی تحصیلی بالاتری را تجربه می‌کنند. تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای نیازهای بنیادین روان‌شناختی، حس انسجام و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی به‌صورت ترکیبی قادر به پیش‌بینی 40 درصد از واریانس سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان هستند. این یافته‌ها بر اهمیت تقویت نیازهای روان‌شناختی و انعطاف‌پذیری در محیط‌های آموزشی تأکید می‌کنند و می‌توانند به برنامه‌ریزی مداخلات آموزشی برای بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در این مدارس کمک کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the Relationship Between Basic Psychological Needs, Sense of Coherence, and Psychological Flexibility with Academic Vitality of Students in Smart Schools

نویسندگان [English]

  • Delaram Sadat Daliran 1
  • Shohreh Daliran 2
  • Neda Ebrahimi Moghadam 3
  • Sheyda Sadat Daliran 4
1 Master's degree in General Psychology, Al-Zahra University, Tehran, Iran.
2 Master's degree in Educational Psychology, Islamic Azad University, Ahvaz Branch, Ahvaz, Iran.
3 3. Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Farhangian University, Tehran, Iran.
4 Bachelor of Science in Psychology, University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

The main purpose of this study was to examine the relationship between basic psychological needs, sense of coherence, psychological flexibility, and academic vitality among students in smart schools. This research was conducted using a descriptive-correlational method. The statistical population included all female high school students in Rasht city. The sample consisted of 340 students who were selected through a two-stage cluster sampling method. The research instruments included standardized questionnaires on academic vitality, basic psychological needs, sense of coherence, and psychological flexibility, all of which were used after confirming their validity and reliability. Data were analyzed using Pearson correlation tests and multiple regression analysis. The findings indicated that academic vitality had a significant positive correlation with basic psychological needs (r = 0.53), sense of coherence (r = 0.51), and psychological flexibility (r = 0.29). These results suggest that the more students fulfill their basic psychological needs (such as autonomy, competence, and relatedness), have a stronger sense of coherence, and exhibit greater psychological flexibility, the higher their academic vitality will be. Multiple regression analysis showed that the variables of basic psychological needs, sense of coherence, and psychological flexibility collectively predicted 40% of the variance in students' academic vitality. These findings emphasize the importance of strengthening psychological needs and flexibility in educational environments and can inform the planning of educational interventions to improve students’ academic performance in these schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Vitality
  • Basic Psychological Needs
  • Sense of Coherence
  • Psychological Flexibility
  • Smart Schools

مراجع

ابراهیمی بخت، حبیب اله، یاراحمدی، یحیی، اسدزاده، حسن، و احمدیان، حمزه. (1397). تدوین مدل سرزندگی تحصیلی براساس خشنودی از نیازهای بنیادین روانشناختی, جهت گیری انگیزشی, یادگیری خودراهبر. راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(11 )، 135-153.
احراری، عمادالدین، علیپور، فاطمه، مصلح، سید قاسم، و شیخ علیزاده، سیاوش. (1402). نقش تشخیصی مؤلفه‌های خودتنظیمی تحصیلی و انعطاف‌پذیری شناختی در تمایز دانش‌آموزان با عملکرد تحصیلی بالا و پایین. مجله روانشناسی شناختی، 11(4)، 74-88.
اخوی ثمرین، زهرا، اکبری، مهدی، و احمدی، شیرین. (1400). الگوی روابط ساختاری انگیزه تحصیلی براساس نیازهای روان شناختی با میانجی گری نقش اهمال کاری تحصیلی در دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم‌پزشکی، 13(1)، 46-56.
امام وردی، پروین، و طاهر، محبوبه. (1399). بررسی نقش انعطاف‌پذیری شناختی و ذهن‌آگاهی در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی در بین دانش‌آموزان. روانشناسی مدرسه و کلاس درس، 9(3)، 19-34.
آقایی، ستار، جلالوندی، مهناز، و ناطقی، فائزه. (1400). بررسی وضعیت موجود عناصر برنامه درسی مبتنی بر رویکرد فرآیند شناختی در مدارس هوشمند ابتدایی. توسعه آموزشی جندی‌شاپور، 12(0)، 352-360.
حجتی، طیبه، احمدپور، روژینا، و آرمند، محمد. (1400). بررسی چالش‌ها و مشکلات آموزش مجازی از نظر معلمان و مدیران مدارس ابتدایی. فناوری و دانش‌پژوهی در تعلیم و تربیت، 1(1)،11-21.
خسروی، محبوبه، حاجتی کاجی، حسین (1402). ارزیابی میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در فرآیند آموزش و یادگیری مدارس هوشمند با استفاده از روش ترکیبی: مطالعه موردی (معلمان مدارس هوشمند شهرستان اردل)، فناوری و دانش‌پژوهی در تعلیم و تربیت،2(8)،11-26.
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش(1390) طرح تحول بنیادین نظام تعلیم و تربیت کشور.
رضایی آشتیانی، ایران، قاسمی، مسعود، کوچک انتظار، رؤیا، و امامی پور، سوزان. (1403). مدل علی سرزندگی تحصیلی مبتنی بر تفکر انتقادی با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی در دانش‌آموزان تیزهوش. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 18(64)، 55-70.
زاهد بابلان، عادل؛ و کریمیان پور، غفار. (1399). رابطه خوش‌بینی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی با نقش میانجی خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، ۹ (۱)، ۱۴۹-۱۷۰.
سلطانی بناوندی، الهام، خضری مقدم، نوشیروان، و بن‌ی اسدی، حسن. (1398). نقش انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده در پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان با میانجی‌گری معنا در زندگی. مجله تحقیقات روانشناسی مثبت، 5(3)، 53-70.
سواری، کریم، طراحی، رقیه، و قنواتی، سکینه. (1401). رابطه بین انعطاف‌پذیری خانواده و سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان. فصلنامه علمی روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، 13(49)، 17-30.
سهرابی، زهرا، و اسدزاده، حسن. (1403). تبیین سرزندگی تحصیلی بر اساس مهارت‌های ارتباطی با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی. فصلنامه علمی-پژوهشی آموزش و پرورش، 40(2)، 157-173.
صادقی، مسعود، و برزگر بفرویی، مهدی. (۱۳۹۸). نقش واسطه‌ای هیجانات تحصیلی در رابطه‌ی نیازهای بنیادی روانشناختی و رضایت تحصیلی دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم‌پزشکی، ۱۱(۲)، ۳۲-۴۳.
فلاحی، وحید، نریمانی، محمد، اسماعیلی، نسیم، و موسوی، سیده سولماز. (1402). نقش حس انسجام و باورهای امید در پیش‌بینی سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان. مطالعات آموزشی و تحصیلی، 12(3)، 563–581‌.
قدم پور، عزت اله، حسنوند، فضل اله، عبداللهی مقدم، مریم، و شاکرمی، امین. (1399). تبیین مدل سرزندگی تحصیلی مبتنی بر خود ناتوان‌سازی با میانجی‌گری عشق به یادگیری، عزت نفس و مهارت‌های خودتنظیمی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 16(57)، 71-95.
مجابی، نسرین، و کیان ارثی، فرحناز. (1397). بررسی سهم حس انسجام و خود دلسوزی در پیش‌بینی شکوفایی دانش‌آموزان. اندیشه‌های نوین تربیتی، 14(2)، 247-261.
نمازی دوست، احسان، حیدرنژاد، طاهره، رضایی، افشین، و کارگر بهبهانی، حسین. (1403). زبان از راه دور جسورانه: تصویری از رابطه بین تاب‌آوری تحصیلی، روانی تحصیلی، خودکارآمدی زبان‌آموز، لذت زبان‌آموز و تجربه تحصیلی. آموزش زبان انگلیسی،19(1)،473-514.
Af Ursin, P. Järvinen, T & Pihlaja, P. (2021). The role of academic buoyancy and social support in mediating associations between academic stress and school engagement in Finnish primary school children. Scandinavian Journal of Educational Research, 65(4), 661–675.
Antonovsky, A. (1985). The life cycle, mental health and the sense of coherence. Israel Journal of Psychiatry and Related Sciences, 22(4), 273–280.
Antonovsky, A. (1987). Health promoting factors at work: The sense of coherence. In R. Kalimo, M. A. El-Batawi, & C. L. Cooper (Eds.), Psychosocial factors at work and their relation to health (pp. 153–167). World Health Organization.
Antonovsky, A. (1993). The structure and properties of the sense of coherence scale. Social Science & Medicine, 36(6), 725–733.
Asikainen, H. Hailikari, T & Mattsson, M. (2018). The interplay between academic emotions, psychological flexibility and self-regulation as predictors of academic achievement. Journal of Further and Higher Education, 42(4), 439–453.
Awawdi, F. O & Ghazal, M. M. A. (2025). The relationship between basic psychological needs and academic engagement through academic buoyancy. Jordanian Educational Journal, 10(1), 338–363.
Colomer-Pérez, N. Paredes-Carbonell, J. J. Sarabia-Cobo, C & Gea-Caballero, V. (2019). Sense of coherence, academic performance and professional vocation in
 
Certified Nursing Assistant students. Nurse Education Today, 79, 8–13.
Conesa, P. J. Onandia-Hinchado, I. Dunabeitia, J. A. & Moreno, M. Á. (2022). Basic psychological needs in the classroom: A literature review in elementary and middle school students. Learning and Motivation, 79, Article 101819.
Doorley, J. D. Goodman, F. R Kelso, K. C & Kashdan, T. B. (2020). Psychological flexibility: What we know, what we do not know, and what we think we know. Social and Personality Psychology Compass, 14(12), e12541.
Efstratopoulou, M. Opoku, M. P. Shomotova, A., Davison, C. Jaffarul, A & Mesmar, A. (2024). In their own voices: A nationwide study of students’ attitudes towards the implementation of smart learning environments in UAE schools. Smart Learning Environments, 11(1), 4.
Guay, F. (2022). Applying self-determination theory to education: Regulation types, psychological needs, and autonomy-supporting behaviors. Canadian Journal of School Psychology, 37(1), 75–92.
Hailikari, T. Nieminen, J & Asikainen, H. (2022). The ability of psychological flexibility to predict study success and its relations to cognitive attributional strategies and academic emotions. Educational Psychology, 42(5), 626–643.
Heiman, T. (2006). Social support networks, stress, sense of coherence and academic success of university students with learning disabilities. Social Psychology of Education, 9(4), 461–478.
Hu, B. Wang, Y. Zhou, H. T. Li, M & Zheng, L. (2024). A study on the impact of mental health problems on the academic buoyancy of medical students and the mechanisms. Frontiers in Public Health, 11, Article 1229343.
Huyghebaert‐Zouaghi, T., Ntoumanis, N., Thomas, J. Badré, S & Berjot, S. (2024). Rethinking students' psychological need states: The unique role of need unfulfilment to understanding ill‐being in academic settings. Stress and Health, 40(4), e3379.
Macakova, V & Wood, C. (2022). The relationship between academic achievement, self-efficacy, implicit theories and basic psychological needs satisfaction among university students. Studies in Higher Education, 47(2), 259–269.
Mangione, G. R. J & Cannella, G. (2021). Small school, smart schools: Distance education in remoteness conditions. Technology, Knowledge and Learning, 26(4), 845–865.
Martin, A. J & Marsh, H. W. (2020). Investigating the reciprocal relations between academic buoyancy and academic adversity: Evidence for the protective role of academic buoyancy in reducing academic adversity over time. International Journal of Behavioral Development, 44(4), 301–312.
Middleton, T. Ahmed Shafi, A. Millican, R & Templeton, S. (2020). Developing effective assessment feedback: Academic buoyancy and the relational dimensions of feedback. Teaching in Higher Education, 28(1), 118–135.
Putwain, D. W. Daumiller, M. Hussain, T & Pekrun, R. (2024). Revisiting the relation between academic buoyancy and coping: A network analysis. Contemporary Educational Psychology, 78, Article 102283.
Ryan, R. M & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78.
Salamonson, Y. Ramjan, L. M. Van den Nieuwenhuizen, S. Metcalfe, L. Chang, S & Everett, B. (2016). Sense of coherence, self-regulated learning and academic performance in first year nursing students: A cluster analysis approach. Nurse Education in Practice, 17, 208–213.
Suragi, S. Ghanifar, M. H. Asadi Yunsi, M. R & Ahi, G. (2020). The effectiveness of emotional self-regulation on academic buoyancy and academic performance of students. Quarterly Journal of Child Mental Health, 7(3), 40–52.
Tabe Bordbar, F. (2024). Structural relationship between basic psychological needs and academic engagement: The mediating role of perfectionism. Scientific Journal of Research in Classroom and Virtual Learning, 11(4), 43–54.
Thomas, C. L & Allen, K. (2021). Driving engagement: Investigating the influence of emotional intelligence and academic buoyancy on student engagement. Journal of Further and Higher Education, 45(1), 107–119.
Thomas, C. L. Allen, K & Sung, W. (2024). Emotional intelligence and academic buoyancy in university students: The mediating influence of self-compassion and achievement goals. Trends in Psychology. Advance online publication.
Wang, Y. Tian, L & Huebner, E. S. (2019). Basic psychological needs satisfaction at school, behavioral school engagement, and academic achievement: Longitudinal reciprocal relations among elementary school students. Contemporary Educational Psychology, 56, 130–139.
Xia, Q Chiu, T. K. Lee, M., Sanusi, I. T. Dai, Y & Chai, C. S. (2022). A self-determination theory (SDT) design approach for inclusive and diverse artificial intelligence (AI) education. Computers & Education, 189, Article 104582.
Zhou, C & Izadpanah, S. (2023). Relationship between using educational technology and academic passion with academic achievement and creative self-efficacy: Structural equations modelling approach. Current Psychology, 1–18.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 اردیبهشت 1404
  • تاریخ بازنگری: 15 تیر 1404
  • تاریخ پذیرش: 20 شهریور 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 20 شهریور 1404
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار