انجمن فناوری آموزشی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی فناوری اطلاعات، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت فناوری اطلاعات، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

مقالۀ حاضر با هدف بررسی نقش کاربرد هوش مصنوعی در رفتار نوآورانه کارکنان شرکت‌های فناور انجام شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی با جامعه آماری شامل تمامی کارکنان شرکت‌های فناور استان ایلام به تعداد 716 نفر، که برای حجم نمونه لازم، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (1970)، تعداد 256 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید. ابزار جمع­آوری داده­ها پرسشنامه­های استاندارد هوش مصنوعی چن و همکاران (2022، ترجمۀ فرجی و همکاران، 1402) و پرسشنامه رفتار نوآورانه کارکنان جنسن (2000)  بود. یافته­های توصیفی نشان داد که کاربرد هوش مصنوعی و رفتار نوآورانه در بین کارکنان شرکت‌های فناور و مؤلفه­های آنها در سطح بالاتر از متوسط قرار دارد. همچنین، نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نیز نشان داد که در سطح معنی داری 05/0، بین کاربرد هوش مصنوعی و رفتار نوآورانه کارکنان شرکت‌های فناور رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. به همین ترتیب، نتایج مدل ساختاری پژوهش نشان داد که در نمونة پژوهش، مدل مفروض واسطه‌مندی نسبی تأثیر کاربرد هوش مصنوعی بر رفتار نوآورانه کارکنان شرکت‌های فناور با داده‌ها برازش مطلوبی دارد. افزون بر این، در مدل مفروض، تمامی ضرایب مسیر مدل از لحاظ آماری معنادار بودند و کاربرد هوش مصنوعی بر رفتار نوآورانه کارکنان شرکت‌های فناور به میزان اثر 823/0، تاثیر مثبت و مستقیم معناداری دارد. لذا، در تبیین عملکرد مطلوب کارکنان در رفتار نوآورانه، ضرورت و بررسی پذیرش هوش مصنوعی در کارکنان پیشنهاد می­شود.

کلیدواژه‌ها

ابراهیم پور، حبیب؛ تقوی، جواد؛ زاهد بابلان، عادل؛ معینی کیا،  مهدی (1394). بررسی رابطة جو یادگیری با رفتار نوآورانة معلمان مدارس ابتدایی. اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران.
احمدی، حسن؛ نوری، ابوالفضل؛ گنجه، ابوالفضل (1395). ارائه مدل تاثیر فرهنگ کار بر رفتار نوآورانه و عملکرد سازمانی معلمان ابتدایی شهر اردبیل با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری. چهارمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران.
بکری­زاده، حکیم، پناهی، مریم، جمالوندی، بهزاد (1402). نقش سواد دیجیتال بر پذیرش فناوری در کتابداران دانشگاه پیام نور. فصلنامه فناوری و دانش­پژوهی در تعلیم و تربیت، (2)3، 38-27.
بیرانوند، علی؛ زارعی، سازناز؛ گلشنی، مریم. (1399). تأثیر جوسازمانی و تسهیم دانش بر رفتار نوآورانه کارکنان در شرکت‌های دانش بنیان. تعامل انسان و اطلاعات. (4)7، 15-29.
جدیدی محمدآبادی، اکبر. (1401). اثربخشی شبکه‌های اجتماعی مجازی بر میزان پرخاشگری و تفکر خلاق دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم شهر یزد، فصلنامه علمی فناوری و دانش پژوهی در تعلیم و تربیت، (3)2، 17-24.
دوالی، محمدمهدی؛ نوحه‌گر، سعید. (1403).  تاثیر هوش مصنوعی بر عملکرد کارکنان و اشتیاق شغلی: نقش تعدیل کننده رهبری تغییر، نشریه توسعه سازمانی پلیس، (1)21، 46-59.
قزلسفلو، حمیدرضا. (1402).  بررسی چالش‌ها و فرصت‌های استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت منابع انسانی، نشریه تکنولوژی در کارآفرینی و مدیریت استراتژیک،  (2)2، 21-27.
علی زاده، حمید، نظرپورکاشانی، حامد، جلالی فیلشور، محمد، و پورجباری خامنه، امیرحسین. (1402). ارزیابی پیش بینی رفتار مصرف کننده بر مبنای بازاریابی مبتنی بر هوش مصنوعی. همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
مطلبی­نژاد، علیرضا، فاضلی، فرزانه و الهام نوائی (1401). بررسی نظام­مند نویدها و چالش­های هوش مصنوعی برای معلمان. فصلنامه فناوری و دانش­پژوهی در تعلیم و تربیت، (1)3، 44-23.
موسوی، سیده فاطمه؛ کولک، عادل. (1401).  بررسی تاثیر خودکارآمدی خلاقانه کارکنان بر رفتار نوآورانه با نقش میانجی کارآفرینی سازمانی (آموزش و پرورش شهرستان مهر)، نشریه مدیریت بازاریابی هوشمند، (3)30، 156-163.
 یزدانی، محدثه؛ رحیمیان، اشرف. (1403).  تاثیر آمادگی هوش مصنوعی بر رضایت شغلی با میانجی گری نوآوری هوش مصنوعی و تهدیدات درک شده در شرکت صنعت طلاکوب خلج، نشریه چشم انداز حسابداری و مدیریت، (88)7، 107-118.
Battistelli, Adalgisa; Odoardi, C; Vandenberghe, C; Di Napoli, G & Piccione, L. (2019). Information sharing and innovative work behavior: The role of work-based learning, challenging tasks, and organizational commitment. Human Resource Development Quarterly, 30(3), 361–381.
Bauwens, R. (2022). The Impact of Employee Usage of Generative AI on Innovative Work Behavior and the Mediating Role of Self-Efficacy.
Brynjolfsson, E., Rock, D., & Syverson, C. (2021). The productivity J-Curve: How intangibles complement general purpose technologies. American Economic Journal: Macroeconomics, 13(1), 333–372.
Chaubey, A. Sahoo, C. K & Khatri, N. (2019). Relationship of transformational leadership with employee creativity and organizational innovation: A study of mediating and moderating influences. Journal of Strategy and Management, 12(1), 61-82.
Ghosh, B. Daugherty, P. Wilson, J & Burden, A. (2019). Taking a systems approach to adopting AI. Harvard Business Review, 5(9), 2–6.Glikson, E., & Woolley, A. W. (2020). Human trust in artificial intelligence: Review of empirical research. The Academy of Management Annals, 14(2), 627–660.
Hu, Q. Lu, Y. Pan, Z. Gong, Y & Yang, Z. (2021). Can AI artifacts influence human cognition? The effects of artificial autonomy in intelligent personal assistants.
Ivancevich, K and Matteson. (2016). Organizational Behavior & Management. McGraw-Hill Education, 11 edition.
Kandeepan, V. (2016). Employee Bootlegging behavior of non academic staff members in theuniversity system of sri lanka: a case study in university of jaffna. International Journal of Information Research and Review, 3(1), 1710-1716.
Khan, A. N. Jabeen, F. Mehmood, K., Soomro, M. A & Bresciani, S. (2023). Paving the way for technological innovation through adoption of artificial intelligence in conservative industries. Journal of Business Research, 165, 114019.
Kim, Namhyun & Shim, Changsup. (2018b). Social capital, knowledge sharing and innovation of small-and medium-sized enterprises in a tourism cluster. International Journal of Contemporary hospitality.
Makarius, E. E. Mukherjee, D. Fox, J. D & Fox, A. K. (2020). Rising with the machines: A sociotechnical framework for bringing artificial intelligence into the organization. Journal of Business Research, 120, 262–273.
Raisch, S & Krakowski, S. (2020). Artificial intelligence and management: The automation–augmentation paradox. Academy of Management Review, 46(2), 192–210.
Rodriguez, A & Rodriguez, Y. (2015). Metaphors for today’s leadership: VUCA world, millennial and “Cloud Leaders”. Journal of Management Development, 34(7), 854-866.
Saptowinarno, B. Maharani, A & Wihadanto, A. (2024). Factors affecting innovative work behavior in Tech-Company: A review findings using artificial intelligence. Journal of Economics and Business Letters, 4(4), 1-9.
Theurer, Christian P; Tumasjan, Andranik & Welpe, Isabell M. (2018). Contextual work design and employee innovative work behavior: When does autonomy matter? PloS one, 13(10), e0204089.
Verma, S & Singh, V. (2022). Impact of artificial intelligence-enabled job characteristics and perceived substitution crisis on innovative work behavior of employees from high-tech firms. Computers in Human Behavior, 131, 107215.
Wilson, J & Daugherty, P. (2018). Collaborative intelligence: Humans and AI are joining forces. Harvard Business Review, 96(4), 114–124.
Wirtz, J., Patterson, G. P., Kunz, H. W., Gruber, T., Lu, V. N., Paluch, S., & Martins, A. (2018). Brave new world: Service robots in the frontline. Journal of Service Management, 29(5), 907–931.
Yang, H & Lee, H. (2019). Understanding user behavior of virtual personal assistant devices. Information Systems and e-Business Management, 17(1), 65–87.
Yin, M. Jiang, S & Niu, X. (2024). Can AI really help? The double-edged sword effect of AI assistant on employees’ innovation behavior. Computers in Human Behavior, 150, 107987.Brynjolfsson, E. Rock, D & Syverson, C. (2021). The productivity J-Curve: How intangibles complement general purpose technologies. American Economic Journal: Macroeconomics, 13(1), 333–372.
Li, X. Cheng, M & Xu, J. (2022). Leaders' innovation expectation and nurses' innovation behaviour in conjunction with artificial intelligence: The chain mediation of job control and creative self‐efficacy. Journal of Nursing Management, 30(8), 3806-3816.
Vlacic, B. Corbo, L. Silva, S. C. E & Dabic, M. (2021). The evolving role of artificial intelligence in marketing: A review and research agenda. Journal of Business Research, 128, 187–203.
Glikson, E & Woolley, A. W. (2020). Human trust in artificial intelligence: Review of empirical research. The Academy of Management Annals, 14(2), 627–660.