نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد تکنولوژی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2 دانشیار تکنولوژی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
3 دانشیار تکنولوژی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
ناتوانی های یادگیری در هر سنی می تواند موفقیت و پیشرفت تحصیلی را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بازی رایانه‌ای آموزشی بر توجه پایدار دانش آموزان با ناتوانی یادگیری انجام شد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهش های کاربردی و از لحاظ روش از نوع مطالعات شبه آزمایشی است. جامعۀ پژوهش را کلیه دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری شهرتهران در سال 1402تشکیل دادند که از بین آنها به صورت در دسترس 30 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه آزمون عملکرد پیوسته بود. روش تحلیل این پژوهش، تحلیل کووارایانس که با استفاده از آن تاثیر متغیر بازی رایانه ای بر توجه پایدار دانش آموزان با ناتوانی یادگیری تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین میانگین نمرات پس آزمون گروه آزمایش با پس آزمون گروه کنترل، پس از کنترل تفاوت های اولیه در پیش آزمون در توجه پایدار کودکان تفاوت معنادار (01/0p<) مشاهده شد. از طرفی، در آماره های توصیفی، میانگین نمرات توجه پایدار کودکان در پیش آزمون (47/144) در پس آزمون گروه آزمایش افزایش یافته بود (20/148). از لحاظ کاربردی با توجه به اثر بخش بودن بازی های رایانه ای بر توجه پایدار به عنوان یک راهبرد اساسی برای کلیه دانش آموزان به ویژه دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری توصیه می شود.
کلیدواژه‌ها
بشرپور، سجاد و فریور، مهران. (1401). نقش انگیزش پیشرفت تحصیلی، طرد همسالان و همدلی عاطفی در پیش‌بینی پرخاشگری مدرسه‌ای دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص. ناتوانی های یادگیری، 12(1)، 33-46. doi: 10.22098/jld.2022.7664.1822
بولاند، رابرت؛ وردوین، مارسیا ال و روئیز، پدرو. (2022). خلاصه روان‌پزشکی کاپلان و سادوک (جلد 1) 2022.ترجمه رضاعی، فرزین؛ هداوندخانی، فاطمه؛ جمشیدیان قلعه‌شاهی، پروین و اسفندزاد، علی حسین. (1403). انتشارات ارجمند.
بهراد، بهنام. (1384). فراتحلیل شیوع ناتوانی های یادگیری در دانش آموزان ابتدایی ایران. کودکان استثنایی (پژوهش در حیطه کودکان استثنایی). 5(4 (پیاپی 18))، 436-417. doi: 20.1001.1.16826612.1384.5.4.2.4
بهمنی، مریم و دشت بزرگی، زهرا. (1397). تأثیر بازی‌های رایانه‌ای بر انعطاف‌پذیری شناختی دانش‌آموزان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی. توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(4)، 115-122. https://doi.org/10.22034/ceciranj.2018.91197
تابناک، فاطمه؛ رجبی، سوران و حسینی، فریده سادات. (1399). اثربخشی بازی‌های شناختی رایانه‌ای بر کاهش نقص توجه همراه با بیش‌فعالی و بهبود ادراک زمان در کودکان. فصلنامه کودکان استثنایی. ۲۰ (۴) :۲۴-۷ http://joec.ir/article-1-1281-fa.html
تقی زاده هیر، سارا؛ نریمانی، آذین و شهبازی، سحر. (1402). اثربخشی آموزش جرأت‌ورزی بر بهبود عزت نفس و تنظیم شناختی هیجان کودکان دارای اختلال یادگیری خاص. ناتوانی های یادگیری، 13(1)، 16-6. doi: 10.22098/jld.2024.14280.2137
جامه بزرگ، زهرا و سرکشیکیان، سید مهدی. (1402). اثربخشی طراحی آموزش مبتنی بر بازی وارسازی بر راهبردهای انگیزشی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان. رویش روان شناسی. ۱۲ (۱) :۶۲-۵۱ http://frooyesh.ir/article-1-4420-fa.html
چوپان زیده، رویا؛ عابدی، احمد و پیروز زیجردی، معصومه. (1394). بررسی اثربخشی آموزش توجه براساس برنامه‌ی فلچر بر عملکرد خواندن دانش‌آموزان دختر نارساخوان. ناتوانی های یادگیری، 4(4)، 36-48. https://jld.uma.ac.ir/article_315.html
حسینی، سیده فاطمه و بهرامی پور اصفهانی، منصوره. (1400). اثربخشی نرم‌افزار توانمندسازی شناختی «کاپیتان لاگ» بر حافظۀ فعال دیداری و استدلال سیال دانش‌آموزان شهر اصفهان. پژوهش های علوم شناختی و رفتاری، 11(1)، 71-84. doi: 10.22108/cbs.2022.128892.1539
خاکساربلداجی، محمدعلی؛ عبدالهی، محمدحسین؛ کدیور، پروین؛ حسن آبادی، حمیدرضا و ارجمندنیا، علی اکبر. (1397). اثربخشی مداخلات آموزشی شناختی، رایانه ای حافظه فعال بر توجه، کنترل پاسخ و مؤلفه مجری مرکزی حافظه فعال در دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص. شناخت اجتماعی، 7(2)، 173-186. doi: 10.30473/sc.2018.41194.2223
رنگچی تهرانی، آرزو و اسماعیلی، علی. (1403). نقش واسطه‌ای مهارت‌های تنظیم هیجانی در ارتباط بین مهارت‌های اجتماعی با کارکردهای اجرایی دانشجویان. رویش روان شناسی. ۱۳ (۹) :۶۰-۵۱ http://frooyesh.ir/article-1-5379-fa.html
زینالی، شیرین و میرزازاده، شیرین. (1398). اثربخشی توانبخشی شناختی بر حافظه کاری و سرعت پردازش کودکان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 14(56)، 213-232. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_9999.html
زینالی، شیرین و میرزازاده، شیرین. (1398). اثربخشی توانبخشی شناختی بر حافظه کاری و سرعت پردازش کودکان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 14(56)، 213-232. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_9999.html
سجادی پور، فریده سادات ؛ دشتی خویدکی، محمد حسن ؛ یاوری، فاطمه و نعیمیان، ارغوان. (1402). تاثیر فعالیت های ورزشی همراه با موسیقی بر توجه دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر شهرستان یزد. فناوری و دانش پژوهی در تعلیم و تربیت، 3(1)، 13-22. doi: 10.30473/t-edu.2023.68139.1087
سجادی، نسرین و استکی، مهناز. (1394). تاثیر بازی های رایانه ای بر بهبود نقص توجه انتخابی و نقص مداوم در کودکان ADHD. اولین کنفرانس ملی بازی های رایانه ای؛ فرصت ها و چالش ها، دانشگاه اصفهان.
شریفی، علی اکبر و داوری، رقیه. (1391). شیوع ناتوانی های یادگیری در دانش آموزان پای هی اول و دوم ابتدایی استان چهارمحال و بختیاری. ناتوانی های یادگیری، 1(2)، 63-76. doi: jld-1-2-91-1-4
طاهری، مرجان. (1396). تاثیر بازی درمانی مبتنی بر کارکردهای اجرایی در توانایی برنامه ریزی و توجه انتخابی کودکان مبتلا به نقص توجه و بیش فعالی. مجله پیشرفت های نوین در علوم رفتاری. ۲ (۹) :۴۹-۳۷ http://ijndibs.com/article-1-79-fa.html
عبدی، اکبر؛ عربانی دانا، علی؛ حاتمی، جواد و پرند، اکرم. (1393). اثر بخشی بازی‌های رایانه‌ای شناختی بر بهبود حافظۀ کاری، توجه و انعطاف‌پذیری شناختی در کودکان مبتلا به ADHD. فصلنامه کودکان استثنایی. ۱۴ (۱) :۱۹-۳۴ http://joec.ir/article-1-198-fa.html
عیسی نژاد بوشهری، سولماز؛ داداش پورآهنگر، مهری؛ سلم آبادی، حسین؛ عاشوری، جمال، و دشت بزرگی، زهرا. (1395). تاثیر بازی‌های رایانه‌ای بر توجه پایدار و حافظه فعال دانش‌آموزان پسر ابتدایی مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 59(5)، 311-321. https://mjms.mums.ac.ir/article_9301.html
غریبی، حسن؛ صلاحیان، افشین؛ نوری، پیام و نادریان، آرام. (1402). مقایسه اثربخشی آموزش ریاضی و بازی درمانی بر اختلال یادگیری ویژه ریاضی و انگیزش ریاضی. فناوری و دانش پژوهی در تعلیم و تربیت، 3(4)، 13-28. doi: 10.30473/t-edu.2024.70663.1130
کشتگر، عارف؛ راستگومقدم، میترا و سالاری فر، محمد حسین. (1401). مقایسه سطح حافظه کاری در دانش‌آموزان ابتدایی نارساخوان ادراکی، زبان‌شناختی و عادی در خواندن. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 18(63)، 149-169. doi: 10.22054/jep.2023.63839.3512
مرادی، رحیم و ملکی، حسن. (1394). تأثیر بازی‌های آموزشی رایانه‌ای بر‌انگیزش تحصیلی مفاهیم ریاضی دانش‌آموزان پسر با ناتوانی یادگیری ریاضی. روانشناسی افراد استثنایی، 5(18)، 27-44. doi: 10.22054/jpe.2015.1543
نادرتبار، مهستی؛ شریفی درآمدی، پرویز؛ پزشک، شهلا و فرخی، نورعلی. (۱۳۹۶). اثربخشی بازی‌های مداخله‌ای رایانه ای بر توجه انتخابی و سرعت پردازش محرک‌های دیداری دانش آموزان ناشنوا. مجله مطالعات ناتوانی. ۷ () :۱۰۷-۱۰۷. http://jdisabilstud.org/article-1-848-fa.html
نایب درختان، لیلی؛ موسی زاده، توکل؛ تکلوی، سمیه و شیخ‌الاسلامی، علی. (1403). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر کاهش نارسایی هیجانی و علایم اختلال نارسایی توجه در دانش‌آموزان با مشکلات هیجانی. رویش روان شناسی. ۱۳ (۹) :۱۲۰-۱۱۱ http://frooyesh.ir/article-1-5182-fa.html
نریمانی، محمد ؛ تقی زاده هیر، سارا و نریمانی، آذین. (1401). اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی آرام بر بهبود حافظه کاری و توجه کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری. ناتوانی های یادگیری، 12(1), 85-97. doi: 10.22098/jld.2022.11688.2046
نریمانی، محمد؛ سلیمانی، اسماعیل و تبریزچی، نرگس. (1394). بررسی تأثیر توانبخشی شناختی بر بهبود نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش آموزان دارای اختلال ADHD. روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 4(2)، 118-134. https://jsp.uma.ac.ir/article_329.html
References
Alzubi, A. (2024). Digital Media and EdTech-Based Instruction for Students and Teachers with Disabilities in Jordan. Journal of Digital Learning and Distance Education, 3(5), 1077- 1084. https://doi.org/10.56778/jdlde.v3i5.352
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th edition. American Psychiatric Pub. https://www.psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm
Biagiotti, G & Moriña, A. (2025) Why, where and what to study? Exploring the university choices of Italian and Spanish graduates with disabilities. British Journal of Special Education, 00, 1–9. Available from: https://doi.org/10.1111/1467-8578.12573
Bikic, A. Leckman, J. F. Christensen, T. Ø. Bilenberg, N & Dalsgaard, S. (2018). Attention and executive functions computer training for attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD): results from a randomized, controlled trial. European child & adolescent psychiatry, 27(12), 1563–1574. https://doi.org/10.1007/s00787-018-1151-y
Dashtipour M, Taher M, Vahedi H, Hossein Khanzadeh AA.(2024). The Effectiveness of Cognitive Rehabilitation on Improving Executive Functions, Performance, and Attitude towards Reading in Children with Dyslexia. Int J Health Stud, 10(1):49-59. doi:10.22100/ijhs.v10i1.096 O
Dawson, S. Joksimovic, S. Mills, C. Gašević, D & Siemens, G. (2023). Advancing theory in the age of artificial intelligence. British Journal of Educational Technology, 54, 1051–1056. https:// doi.org/10.1111/bjet.13343
Ebrahimi, M. Baezzat, F. Nejati, V and Hashemi, S. (2022). Effectiveness of Hesabyar Cognitive Rehabilitation on Neuropsychological Functions of Children with Special Learning Disabilities. International Journal of School Health, 9(4), 249-256. doi: 10.30476/intjsh.2022.95938.1241
Enkhuizen V. J & Young, J. W. (2017). Nicotine withdrawal and attentional deficit studies across species: Conflation with attentional dysfunction in psychiatric patients. In F. S. Hall, J. W. Young, & A. Der-Avakian (Eds.), Negative affective states and cognitive impairments in nicotine dependence (pp. 21–36). https://doi.org/10.1016/B978-0-12-802574-1.00002-8
García-Redondo, P. García, T. Areces, D. Núñez, J. C & Rodríguez, C. (2019). Serious Games and Their Effect Improving Attention in Students with Learning Disabilities. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(14). https://doi.org/10.3390/ijerph16142480
Hartman, J & Hunfalvay, T. (2002). Effect of attentional focus of learning the basic cust for fly fishing. Journal of Motor Behavior, 95-123
Holmes, W. Bialik, M & Fadel, Ch. (2023). Artificial Intelligence in Education. The Center for Curriculum Redesign, 151-180. doi: 10.58863/20.500.12424/4276068
Hwang, S. Meffert, H. Parsley, I. Tyler, P. M. Erway, A. K. Botkin, M. L. Pope, K & Blair, R. J. R. (2019). Segregating sustained attention from response inhibition in ADHD: An fMRI study. NeuroImage: Clinical, 21, Article 101677. https://doi.org/10.1016/j.nicl.2019.101677
Norton, E. S. Beach, S. D & Gabrieli, J. D. (2015). Neurobiology of dyslexia. Current Opinion in Neurobiology, 30(2), 73-78. DOI: 10.1016/j.conb.2014.09.007
Perry, R. C. Johnson, M. H. Charman, T. Pascoe, G. Tolmie, A. Thomas, M. S. C. Dumontheil, I. Jones, E. J. H & The BASIS Team. (2024). Twenty-four-month effortful control predicts emerging autism characteristics. Developmental Science, 27, e13560. https://doi.org/10.1111/desc.13560
Perry, R. C. Johnson, M. H. Charman, T. Pascoe, G. Tolmie, A. Thomas, M. S. C. Dumontheil, I. Jones, E. J. H & The BASIS Team. (2024). Twenty-four-month effortful control predicts emerging autism characteristics. Developmental Science, 27, e13560. https://doi.org/10.1111/desc.13560
Roshannia, S. Maleki-Karamolah, S. Akhlaghi, Z & Kordestani-Moghadam, P. (2021). A Review of Cognitive Disorders in Attention Deficit Hyperactivity Disorder with Emphasis on Executive Functions and Brain Structures: Cognitive Disorders in ADHD. International Clinical Neuroscience Journal, 8(2), 60–66. Retrieved from https://journals.sbmu.ac.ir/neuroscience/article/view/33963
Sahib A. ChenJ. Cárdenas D. Calear A.L & Wilson C. . (2024) Emotion regulation mediates the relation between intolerance of uncertainty and emotion difficulties: A longitudinal investigation, Journal of Affective Disorders, 364, 194-204. https://doi.org/10.1016/j.jad.2024.08.056
Zingoni, A. Taborri, J. Panetti, V. Bonechi, S. Aparicio-Martínez, P. Pinzi, S & Calabrò, G. (2021). Investigating Issues and Needs of Dyslexic Students at University: Proof of Concept of an Artificial Intelligence and Virtual Reality-Based Supporting Platform and Preliminary Results. Applied Sciences, 11(10), 4624. https://doi.org/10.3390/app11104624
)