انجمن فناوری آموزشی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشیار گروه نوآوری آموزشی و درسی ، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، ایران ، تهران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش تعیین آثار مولفه‌های روان‌‌شناختی (افسردگی، تنظیم خلق و خو و اشتغال ذهنی) و اجتماعی (انزوای اجتماعی و ترجیح تمایل اجتماعی آنلاین) استفاده دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر بابلسر از فضای مجازی بود. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت از نوع توصیفی و پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر بابلسر به تعداد 1698 نفر بودند. حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان ۲۶۱ نفر و با روش نمونه گیری خوشه‌ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته با 56 گویه بوده است. روایی صوری و محتوایی ابزار با نظر متخصصین مورد تایید قرار گرفت و پایایی ابزار نیز بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 831/0 براورد شد. نتایج نشان داد، استفاده از فضای مجازی به میزان 559/0 در افسردگی، 563/0 در خلق‌وخو و به میزان 663/0 در اشتغال ذهنی دانش‌آموزان دختر نقش مثبت معناداری داشته است. همچنین استفاده از فضای مجازی به میزان 559/0 در انزوای اجتماعی و 448/0 در ترجیح تمایل اجتماعی آنلاین دانش‌آموزان دختر نقش مثبت معناداری داشته است. در نتیجه آثار و پیامدهای منفی استفاده از فضای مجازی در ابعاد مختلف روان‌شناختی و اجتماعی قابل توجه و نیازمند مداقه بیشتر از سوی مسئئولان و آموزشگران فضای مجازی است.

کلیدواژه‌ها

برون، مهرداد. (۱۳۹۶). فضای مجازی و آسیب های آن در نظام خانواده. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۶ (۲۰): ۱۰۷-۷۹
خضری، نازدار؛ چاوبازی، نسرین؛ فرخه، کوثر؛ و پاکباز، میلاد (1403). اثرات به جا مانده از دوران کرونا و آموزش مجازی بر کودکان و نوجوانان، شانزدهمین کنفرانس بین المللی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران، تهران.
رضائی، سیده سمانه و پورجبلی، ربابه. (۱۳۹۷). بررسی رابطه میزان ساعات استفاده از شبکه‌های اجتماعی (مجازی) و میزان انسجام اجتماعی خانواده در بین خانواده‌های شهر نقده. مطالعات جامعه­شناسی. ۱۰ (۳۸)، ۴۲–۲۱.
صفری شالی، رضا؛ و اسلامی, مجتبی. (1402). فرصت‌ها و آسیب‌های آموزش مجازی برای دانش‌آموزان در دوران اپیدمی کووید-19. تداوم و تغییر اجتماعی، 2(2)، 395-414.
عباسی، مریم. (۱۳۹۷). تاثیر استفاده از فضای مجازی و ماهواره بر نوجوانان. فصلنامه حیات طیبه. ۵ (۱۶)، ۷۸-۶۵
علی پور مقدم، خدیجه، اعرابی شیبانی، خدیجه و بیدالهی منصوریه، کیوان. (1402). چالش های آموزش مجازی در ایام کرونا بر اساس تجارب زیسته معلمان. فصلنامه فناوری و دانش پژوهی در تعلیم و تربیت،3 (3). 12-1
غلامی، خلیل و نصرتی، محمد صالح. (۱۳۹۵). شناخت عوامل مرتبط با شیوه نظارت خانواده بر رفتار اینترنتی فرزندان. مجله مشاوره و روان درمانی خانواده. ۶ (۲۱)،۳۴-۱۶.
فرجی، زاهد: حسینی، سید مهدی و شیربگی، ناصر. (1403). تحول نظارت آموزش به سوی مدرن سازی: مطالعه کیفی بر روی تلفیق روش های حضوری و مجازی، فصلنامه فناوری و دانش پژوهی در تعلیم و تربیت،4 (1)،61-84.
قاسم زاده، گلزار؛ محرمی، ابوالفضل؛ محمدی، بتول و شیروانی، فاطمه. (۱۳۹۵). آسیب شناسی فضای مجازی اینترنت بر عملکرد آموزشی دانش آموزان. پنجمین کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم اجتماعی. تهران.
کرمانی مامازندی، زهرا؛ و ابوترابی، ریحانه. (1403). نقش احساس تنهایی، اضطراب اجتماعی و هیجان‌خواهی در پیش بینی اعتیاد به اینترنت دانشجویان. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 14(55)، 1-10.
کلاته ساداتی، احمد؛ و صبوحی گلکار، زینب. (1401). آموزش مجازی و تنش والدینی در همه گیری کووید- ۱۹؛ مطالعه‌ی کیفی در شهر طبس. طلوع بهداشت،  ۲۱ (۲)، ۳۱-۴۰.
ملکوتی، نصیر؛ و محسنی, فرید. (1402). پیشگیری جامعه مدار از بزهکاری اطفال و نوجوانان در محیط‌های آموزشی مجازی (با تأکید بر یافته‌های جرم‌شناسی). فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضائی، 28(102)، 207-234.
Anderson, M & Jiang, J. (2018). Teens, social media & technology 2018. Pew Research Center.
Andreassen, C. S. Torsheim, T. Brunborg, G. S & Pallesen, S. (2016). Development of a Facebook addiction scale. Psychological Reports, 110(2), 501-517.
Chou, W. J. Huang, M. F. Chang, Y. P & et al. (2017). Social skills deficits and their association with Internet addiction and activities in adolescents with attention deficit/ hyperactivity disorder. Journal of Behavior Addict, 6(1), 42-52.
Keles, B. McCrae, N & Grealish, A. (2020). A systematic review: The influence of social media on depression, anxiety, and psychological distress in adolescents. International Journal of Adolescence and Youth, 25(1), 79-93.
Levenson, J. C. Shensa, A. Sidani, J. E. Colditz, J. B & Primack, B. A. (2016). The association between social media use and sleep disturbance among young adults. Preventive Medicine, 85, 36-41.
Orben, A. Dienlin, T & Przybylski, A. K. (2019). Social media’s enduring effect on adolescent life satisfaction. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(21), 10226-10228.
Primack, B. A. Shensa, A. Sidani, J. E. Whaite, E. O. Lin, L. Y. Rosen, D & Miller, E. (2017). Social media use and perceived social isolation among young adults in the U.S. American Journal of Preventive Medicine, 53(1), 1-8
Primack, B. A. Shensa, A. Sidani, J. E. Whaite, E. O. Lin, L. Y. Rosen, D & Miller, E. (2017). Social media use and perceived social isolation among young adults in the U.S. American Journal of Preventive Medicine, 53(1), 1-8.
Rosen, L. D. Whaling, K. Rab, S. Carrier, L. M & Cheever, N. A. (2013). Is Facebook creating "iDisorders"? The link between clinical symptoms of psychiatric disorders and technology use, attitudes and anxiety. Computers in Human Behavior, 29(3), 1243-1254.
Sherman, L. E. Payton, A. A. Hernandez, L. M. Greenfield, P. M & Dapretto, M. (2016). The power of the like in adolescence: Effects of peer influence on neural and behavioral responses to social media. Psychological Science, 27(7), 1027-1035.
Twenge, J. M. Joiner, T. E. Rogers, M. L & Martin, G. N. (2018). Increases in depressive symptoms, suicide-related outcomes, and suicide rates among U.S. adolescents after 2010 and links to increased new media screen time. Clinical Psychological Science, 6(1), 3-17.
Twenge, J. M. Joiner, T. E. Rogers, M. L & Martin, G. N. (2018). Increases in depressive symptoms, suicide-related outcomes, and suicide rates among U.S. adolescents after 2010 and links to increased new media screen time. Clinical Psychological Science, 6(1), 3-17.
Vogel, E. A. Rose, J. P. Roberts, L. R & Eckles, K. (2015). Social comparison, social media, and self-esteem. Psychology of Popular Media Culture, 4(4), 206-222.