نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم وتربیت ،دانشگاه شاهد تهران ، تهران ، ایران
2 عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شاهد ، تهران ، ایران
چکیده
هدف این پژوهش روش‌های تربیتی و رئوس محتوایی در حوزه یادگیری، مبتنی بر مبانی معرفت‌شناختی علوم اعصاب تربیتی است. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی و تحلیل مفهومی، مبانی نوع یک، نوع دوم و نوع سوم معرفت‌شناختی علوم اعصاب تربیتی تبیین شده‌اند و سپس از روش استنتاجی پیش‌رونده (اصلاح شده فرانکنا) روش‌های تربیتی و رئوس محتوای آموزشی، بر اساس مبانی معرفت‌شناختی علوم اعصاب تربیتی، با استفاده از سلسله قیاس‌های عملی استخراج شده‌اند. برخی از روش‌های به‌دست‌آمده از این روش عبارت‌اند از: «روش تدریس طبیعت‌گرایانه، روش تدریس سازنده‌گرایی، روش تدریس عملی و فعالانه یادگیرنده، روش‌های تدریس تلفیقی و پویا، روش تدریس مبتنی بر تجربه، روش تدریس مسئله‌محور» و برخی از رئوس محتوای آموزشی استنباط شده باتوجه‌به این اصول و اهداف و مبانی (واقع‌نگر، فلسفی و عرفانی) شامل: دروس علوم طبیعی، درس‌های موسیقی و هنر، دروس جدید و متنوع، دروسی مبتنی بر تکالیف تلفیقی و ترکیبی، درس ورزش و تربیت‌بدنی. از یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان برای ارائه روش‌های تدریس و محتواهای آموزشی، برای بهسازی و کیفیت‌بخشی فرایند یادگیری استفاده کرده سبب پیشرفت و بالندگی در زمینه یادگیری شد. البته برای افزایش اعتباربخشی این پژوهش، بهتر است تا نتایج این یافته‌ها با یافته‌های علوم تربیتی، ترکیب شوند.
کلیدواژه‌ها
اشرف، رامین؛ عبدلی، بهروز؛ خسروآبادی، رضا و فارسی، علیرضا. (1398). تأثیر نوع الگو بر فعالیت نورون‌های آینه‌ای حین مشاهده یک مهارت حرکتی، تازه‌های علوم شناختی، دوره 21 ، شماره 2 ، 140- 132.
اسلامیان، زهرا، سعیدی رضوانی، محمود؛ کرمی، مرتضی و ایوانس، دیوید. (1401). بررسی تفاوت‌های فردی دانش آموزان از منظر دلالت‌های نظری در طراحی برنامه درسی، پژوهش‌های برنامه درسی، انجمن مطالعات برنامه درسی ایران، دوره دوازدهم، شماره دوم، پیاپی 24 ، 51-28.
امیریان، مهدی. (1395). رویکردهای مدل سازی ذهن در علوم شناختی و چالش‌های فلسفی پیش روی آن، پژوهش‌های علوم انسانی نقش جهان، سال هشتم، شماره 2، 54-35.
انجمن علوم اعصاب. (1399). حقایق مغز: الفبای مغز و سیستم عصبی، ترجمه مهناز قوسی و نامدار یوسف وند، کرمانشاه: مرکز چاپ و نشر دانشگاه رازی.
بابایی، بیژن؛ شعبانی ورکی، بختیار؛ جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره؛ مقیمی، علی. (1396). یادگیری بدنمند: نقد رویکرد عصب‌پژوهی فلسفی به شناخت و یادگیری، دوفصلنامه تربیت، سال 2، شماره 2.
باتری، آنتونیوام؛ فیشر، کورت؛ دب لیو، لنا، پیرجی (1398). مغز تربیت یافته، ترجمه محمود تلخابی و علی نوری، تهران: انتشارات کورش، چاپ دوم.
باقری، خسرو. (۱۳۸۷). نگاهی نو به تربیت اسلامی، تهران،: مؤسسه فرهنگی مدرسه، جلد اول.
باقری، خسرو. (1398). در آمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی کتیبه، جلد 1، چاپ چهارم.
براتعلی، مریم؛ یوسفی، علیرضا؛ کشتی آرای، نرگس و صبوری، مسیح. (1395). بینش‌های اساسی برآمده از یافته‌های علوم مغز و اعصاب برای تعلیم و تربیت: مرور سیستماتیک مستندات بین‌المللی، پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم‌تربیتی-برنامه ریزی درسی)، دوره:13 ،شماره:21 (پیاپی 48) ، 1-13.
پاول هوارد، جونز. (1398). علوم اعصاب، علوم تربیتی و مغز: معرفی تحقیقات عصبی – تربیتی، ترجمه سید کمال خرازی، تهران: سمت، چاپ چهارم.
تاکوهاما - اسپینوزا، تریسی. (1398). ذهن، یادگیری و آموزش (کاربرد اصول علم ذهن، مغز و تربیت)، ترجمه محمود تلخابی، آزاده بزرگی و لاله صحافی، تهران: مؤسسه فرهنگی و هنری شناخت و تربیت انگاره، چاپ دوم.
تلخابی، محمود. (1387). برنامه درسی مبتنی بر مغز. نوآوری‌های آموزشی. 26(7)،. 127-150.
تلخابی، محمود. (1388). پژوهش تربیتی: علم یا فلسفه؟ بررسی پیامدهای روش شناسی علوم شناختی در تعلیم تربیت. تازه‌های علوم شناختی. ج 11،شماره 4.
تلخابی، محمود. (1389). آموزش میان‌رشته‌ای: نوآوری علوم شناختی در آموزش فلسفه ذهن، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، شماره 2 ، 87- 67 .
تلخابی، محمود. (1391). پیوند میان علوم اعصاب و تربیت: چالش‌ها و امیدها، تازه‌های علوم شناختی، سال 14 ، شماره 2 ، 22-9.
تلخابی، محمود. (1398). شناخت و تربیت (مبانی شناختی تربیت)، تهران: سمت.
تلخابی، محمود. (1398). فعالیت‌های یادگیری (طراحی، اجراو ارزشیابی)، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری شناخت و تربیت انگاره.
جنسن، اریک. (1400). مغز و آموزش، ترجمه لیلی محمد حسین و سپیده رضوی، جلد پنجم، تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه).
خرازی، سید کمال؛ تلخابی، محمود. (1396). مبانی آموزش و پرورش شناختی، چ 3، تهران: سمت.
حیدر تبار، محیی‌الدین. (1382). اصول یادگیری مبتنی بر مغز، رشد معلم، بهمن، شماره 179 ، 42 تا 44.
داداش‌زاده، سعید؛ فتحی آذر، اسکندر؛ ملکی آوارسین، صادق و خدیوی، اسداله. (1399). تعیین و تبیین اصول یادگیری مبتنی بر فرآیندهای شناختی مغز، نشریه علمی آموزش و ارزشیابی، سال 13،شماره 52، ، 58-36.
رضایی، محمد هاشم؛ پاک‌سرشت، محمدجعفر. (1387). تأثیر دیدگاه‌های معرفت شناسی بر فعالیت‌های یاددهی یادگیری در نظام آموزش باز و از را ه دور (ص 36-9)، فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی دانشکده علوم‌تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، دوره 4، شماره ۴.
سادات منصوری، محمد. (1398). معرفت و ذهن: درآمدی بر معرفت شناسی و فلسفه ذهن، تهران: ارجمند.
سجادی پور، فریده سادات؛ دشتی خویدکی، محمدحسن، یاوری، فاطمه و نعیمیان، ارغوان. (1402). تأثیر فعالیت‌های ورزشی همراه با موسیقی بر توجه دانش آموزان دختر کم توان ذهنی آموزش پذیر، فناوری و دانش پژوهی در تعلیم و تربیت، سال سوم، شماره یکم، پیاپی هفتم ، 22-13 .
سیفی، سمیه؛ ابراهیمی قوام، صغری؛ فرخی، نورعلی. (1389). بررسی تأثیر یادگیری مغز محور بر درک مطلب و سرعت یادگیری دانش آموزان پایه سوم ابتدایی، نوآوری‌های آموزشی، سال نهم، شماره 34 ، 60-45 .
شاقلی، ریحانه؛ مؤیدی، اکبر؛ صیادی، طیبه. (1399). روش‌های نوین تدریس، کرج: مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی، نشر آموزش کشاورزی.
شرفی، حسین. (1398). تفکیک ناپذیری عناصر تجربه در محیط یاددهی -یادگیری: گذر از عصب فلسفه چرچلند به عصب پدیدار شناسی وارلا، رساله دکتری، دانشکده علوم‌تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
عباس‌زاده، مهدی. (1400). نسبت علوم شناختی و فلسفه اسلامی، فلسفه معاصر، دوره 1، شماره 1 ، 207-232.
فاتح راد، غزال؛ محمدخانی، کامران؛ مصلح، مریم. (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش (مبتنی بر یادگیری مغز محور)، تحقیقات مدیریت آموزشی، سال دوازدهم، شماره سوم ، 52-41.
کاردان حلوایی، ژیلا؛ فتحی آذر، اسکندر؛ ادیب، یوسف، مهدی‌زاده فانید، لیلا. (1397). تعیین اصول یادگیری مبتنی بر عصب - تربیت با استفاده از مطالعه اکتشافی و تبیین دلالت‌های آموزشی آن، راهبردهای آموزش در علوم‌پزشکی، دوره ۱۱، شماره ۶،۵۷- 47.
کین، رنیت ناملا؛ کین، جوفری؛ مک کلنتیک، کارول؛ کلیمک، کارل. (1389). اصل یاددهی - یادگیری در عمل، ترجمه اصغر نوری امامزاده‌ای، اصفهان: نشر نوشته.
گوتک، جرالد (1390) مکاتب فلسفی و آرا تربیتی، ترجمه محمدجعفر پاک‌سرشت، تهران: سمت، چاپ یازدهم.
محمدی، عادل؛ رستمی‌نژاد، محمدعلی؛ محسن، آیتی. (1401). ویژگی‌های محتوایی و اهداف برنامه درسی الکترونیک از منظر نظریه علوم اعصاب شناختی، پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم‌تربیتی و آموزش و پرورش، سال پنجم، شماره 49 .
مهر محمدی، محمود. (1389). برنامه درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها، به نشر وابسته به آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
مهدی‌زاده مقدم آرانی، مریم. (1390). تبیین جایگاه برنامه درسی مبتنی بر مغز در نظام آموزش و پرورش، پایان نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی و علوم تربیتی دانشگاه کاشان.
میرزایی اهرنجانی، حسن؛ سرلک، محمدعلی. (1384). نگاهی به معرفت‌شناسی سازمانی: سیر تحول، مکاتب و کاربردهای مدیریتی، پیک نور - علوم‌انسانی، پاییز، دوره 3، شماره 3، ویژه مدیریت، 78-69 .
میرزابیگی، علی. (1399). برنامه ریزی درسی و طرح درس در آموزش رسمی و تربیت نیروی انسانی، تهران: یسطرون، چاپ ششم.
نوری، علی؛ مهر محمدی، محمود. (1389 ). تبیین انتقادی جایگاه علوم اعصاب در قلمرو دانش و عمل تربیتی، تازه‌های علوم شناختی، سال 12 ، شماره 2، 100-83 .
نوری، علی. (1396). مبانی و اصول عصب شناختی یادگیری و تربیت، تهران: سمت.
نوری، علی. (1401). معلمی و علوم اعصاب تربیتی، تهران: انتشارات فاطمی، چاپ اول.
نوری، علی. (1403). الگوی طراحی برنامه درسی عصب- سازنده گرای، دانشنامه ایرانی برنامه درسی.
ولف، پاتریشیا. (1392). مغز و فرایند یادگیری؛ انطباق روش‌های یاددهی – یادگیری و عملکرد مغز انسان، ترجمه داوود ابولقاسمی، تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه)، چاپ پنجم.
یارمحمدیان، محمدحسین. (1388). اصول برنامه‌ریزی درسی: ماهیت برنامه‌ریزی درسی - مبانی فلسفی، روانشناختی و جامعه‌شناختی برنامه، ارزشیابی برنامه، تحلیل محتوا، تهران: مؤسسه انتشاراتی یاد واره کتاب، چاپ ششم.
References
Antonopoulou, H. Halkiopoulos, C. Barlou, O & Beligiannis, G. N. (2020). Leadership types and digital leadership in higher education: Behavioural data analysis from University of Patras in Greece. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 19(4), 110–129. doi:10.26803/ijlter.19.4.8.
Arun, A. Singaravelu.G. (2018). Brain-Based Learning: A Tool for Meaningful learning in the Classroom, International Journal of Research. 7(9):766-771
Barbara, G. K. (2002). Teaching to the brain's natural learning systems. Alexadria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Caine, R. N & Caine, G. (1995). Reinventing schools through brain-based learning. Educational Leadership, 52(7), 43-47.
Connell, D. (2009). The Global aspects of brainbased learning. Educational horizons.
De Felice S, de C Hamilton AF, Ponari M, Vigliocco, G. (2022). Learning from
others is good, with others is better: the role of social interaction in human acquisition of
new knowledge. Phil. Trans. R. Soc. B 378:20210357.https://doi.org/10.1098/rstb.2021.0357.
Eckardt, Barbara V. (2003). Cognitive Science: Philosophical Issues. In: Lynn Nadel (Ed.): Encyclopedia of Cognitive Science, London: Nature Publishing Group, (1) 552-559.
Eisner, E, W. (1995). The Educational Imagination (Third editaion), Macmilian Colleg Publishing Company: New York
Felicia, Patrick. (2011). Handbook of Research on Improving Learning and Motivation. IGI Global. p. 1003. ISBN 978-1609604967.
Fogarty,R. (2009), Brain-compatible Classrooms, Corwin Perss: Thousand Oaka, California.
Gkintoni, E. Dimakos, I. Halkiopoulos, C. Antonopoulou, H. (2023). Contributions of Neuroscience to Educational Praxis: A Systematic Review, Emerging Science Journal, "Current Issues, Trends, and New Ideas in Education", Vol. 7, Special Issue,146-158.
Goswami, U. (2008) ʻʻPrinciples of learning, Implications for Teaching: A Cognitive Neuroscience Perspectiveʼʼ Journal of Philosophy of Education.
Jensen E. (2005). Teaching with the brain in mind: ASCD.
Hardiman M. (2012). Informing pedagogy through the brain-targeted: teaching model. J Microbiol Biol Educ;13(1):11-6.
Houff, S., Klinger, M.B. & Coffman, T. (2013). Using Brain-Based Learning Strategies in the Classroom. In. Jan Herrington et al. (Eds.), Proceedings of World Conference on Educational Multimedia, Hypermedia and Telecommunications. Chesapeake, VA: AACE2005. 2013. pp. 2060-2069 [cited 2014 November 30]. Available from: http://www.editlib.org.
Hendel-Giller R, Hollenbach C, Marshall D, Oughton K, Pickthorn T, Schilling M. (2011) The neuroscience of learning: A new paradigm for corporate education. St. Louis, Missouri (USA): The Maritz Institute.
Martin, k. L. (2006). Preceptions of brain based learning from principals in the Bulloch country school system, Georgia Doctoral Dissertation, union Institute & university cincin nati, ohio.
McCarthy, P. R & McCarthy, H. M. (2006). When Case Studies Are Not Enough: Integrating Experiential Learning Into Business Curricula. Journal of Education for Business, 81(4), pp. 201–204.
McGeehan, J. (2001). Brain-compatible learning. Green Teacher, 64, 7-13.
NRC (National Research Council). (2000). How people learn: Brain, mind, experience, and school. Washington, D.C: National academic press.
Palko. (2010). An epistemological framework for curriculum and instruction. Doctoral dissertation, Christian University
Schommer, M. (1990). Effect of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82, 498–504.
Thagard, P. (2010). Cognitive Science. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed).
Tufekci, S & Demirel, M. (2009). The effect of brain based learning on achievement, retention, attitude and learning process. World Conference on Educational Sciences. http://www.ascd.org/ASCD/pdf/journals/ed_lead/el_199010_caine.pdf.
Walker JL. (2016) Brain-Targeted Early Childhood Beginnings: A Case Study in India: Johns Hopkins University;
Van Gog T, Paas F, Marcus N, Ayres P, Sweller J. (2009). The mirror neuron system and observational learning: Implications for the effectiveness of dynamic visualizations. Educational Psychology Review. 21(1):21-30.
Westwater, A & Wolfe, P. (2000). The braincompatible curriculum. Educational Leadership, 58(3), 49-5.
)